Zabrzańska herstoria (cz. 2)

Zabrzańska herstoria (cz. 2)

Czy Zabrze jest kobietą? To prowokacyjne pytanie zrodziło się na kanwie poszukiwania śladów upamiętnienia kobiet w przestrzeni Zabrza. W poprzednim numerze przybliżyliśmy sylwetkę Else Bansen. Teraz kolej na Dorothee von Velsen.

Nieco ponad pół roku po przyjściu na świat Else Banse, 29 września 1883 roku, również w Zaborzu, w rodzinie Gustava von Velsena oraz jego żony Anny urodziła się córka Dorothee. Podobnie jak Else Bansen ochrzczona została w ewangelickim kościele Pokoju w Zabrzu (3 stycznia 1884 roku). Na chrzcie otrzymała imiona Sophie Dorothee Clemence Pauline Emma. W życiu codziennym będzie używać drugiego imienia - Dorothee. Jej ojciec, wówczas niespełna 30-letni inżynier górnik, do Zaborza przyjechał w roku 1874. Objął stanowisko asesora górniczego w tutejszej inspekcji górniczej. Pierwsze lata pracy zdominowane były licznymi podróżami służbowymi, do tak odległych krajów jak: Stany Zjednoczone, Chiny, czy Japonia.

W 1879 roku Gustav von Velsen awansował na stanowisko dyrektora kopalni Königin Louise. Rok później zawarł związek małżeński z Anną, z domu Loerbroks. Państwo von Velsen zamieszkali w luksusowej, jak na lokalne warunki, willi położonej w części Zaborza, noszącej nazwę Koksplatz.

Dorothee już od wczesnego dzieciństwa wychowywana była na Europejkę, miała nianię, obok niemieckiego uczyła się angielskiego, francuskiego, gry na pianinie itp.

W 1891 roku Gustav von Velsen służbowo został przeniesiony do Saarbrücken. Po kolejnych pięciu latach rodzina na krótko zamieszkała w Halle, by w 1900 roku ostatecznie osiąść w Berlinie. Tu G. von Velsen objął stanowisko dyrektora ministerialnego i dyrektora górniczego w Ministerstwie Handlu i Przemysłu. W tym czasie Dorothee prowadziła typowe życie córki z zamożnej rodziny, dużo podróżowała po Europie. Utraciła kontakt z Górnym Śląskiem. Jedynie jej ojciec ze względów zawodowych bywał na tym terenie. 

Dorothee odebrała typowe wykształcenie dla dziewcząt ze swojej klasy społecznej. Po wyjeździe z Zabrza, gdzie rozpoczęła się jej edukacja, kontynuuje naukę w szkole dla dziewcząt w Weimarze, mieszkając w szkolnym internacie. W latach 1909-1910 w Berlinie uczęszczała do szkoły dla dziewcząt prowadzonej przez Alice Salomon. Tam zetknęła się z ruchem kobiecym klasy średniej. Doświadczenia wyniesione z tej szkoły w znacznej mierze wpłynęły na dalsze życie Dorothee.

W 1910 roku, po śmierci matki, Dorothee, jako osoba niezamężna, przejęła zarządzanie domem ojca. Równocześnie aktywnie uczestniczy w życiu społeczny. W okresie poprzedzającym wybuch wojny światowej Dorothee szkoli się jako pomoc pielęgniarska. W czasie wojny światowej (1914-1918) początkowo pracowała w Narodowej Służbie Kobiet w Berlinie, następnie w Brukseli. W 1917 roku stanęła na czele Departamentu Kobiet w Departamencie Wojny we Wrocławiu. Pod koniec wojny została przeniesiona na Ukrainę.

Przełomowe znaczenie w życiu Dorothee miała śmierć ojca w 1923 roku. Zaczyna samodzielne życie. W 1925 roku, w wieku 42 lat, rozpoczęła studia na uniwersytetach w Berlinie oraz Heidelbergu (religioznawstwo, historia, filozofia). W 1931 roku obroniła pracę doktorską z historii na Uniwersytecie w Heidelbergu. W latach 20. XX wieku, w związku z prowadzoną działalnością społeczną i polityczną, dużo podróżowała za granicę, m.in. do Anglii, Francji, Turcji i Stanów Zjednoczonych. Należała także do niemieckiej delegacji do Ligi Narodów w Genewie.

W 1933 roku wycofała się z aktywnej polityki i zamieszkała w Górnej Bawarii. Od tego czasu pracowała głównie jako pisarka, publikując powieści oraz nowele: O przyjaźni (1923), Kontrreformacja w księstwach legnickim-brzeskim-wołowskim (1931), Królewskie dzieci (1937), Złota brama (1939) oraz Hrabia Mercy (1943).

Po 1945 roku na nowo z pasją zaangażowała się w odbudowę zorganizowanego ruchu kobiecego mieszczańskiej klasy średniej w Niemczech. Pisze kolejną pracę Żyjemy przez pewien czas (1951). W 1956 roku ukazuje się jej ostatnia powieść W wieku dojrzałym. Wspomnienia. W powieści tej zamieszcza między innymi wspomnienia z dzieciństwa przeżytego w Zabrzu.

Dorothee von Velsen zmarła 16 maja 1970 roku w miejscowości Kochel am See.

Urszula Wieczorek- Muzeum Miejskie w Zabrzu